Życie dzieci i młodzieży skupione jest w głównej mierze wokół szkoły i wszystkiego, co z nią związane. Problem stanowi sytuacja, w której młody człowiek panicznie boi się szkoły i odmawia uczęszczania na organizowane w niej zajęcia. Jak częste są to przypadki uświadomi sobie każdy rodzic, który odprowadzając swoje dziecko do szkoły widzi zanoszące się od płaczu maluchy, kurczowo trzymające się nogawki rodzica pod budynkiem szkolnym. Te nagminnie obserwowane akty histerii nie zawsze są przyczyną rozpieszczenia. W skrajnym przypadku, kiedy strach dziecka jest nieadekwatny i wyolbrzymiony możemy podejrzewać wystąpienie fobii szkolnej.
To zaburzenie nerwowe może pojawić się u dzieci na każdym etapie ich kariery szkolnej, najczęściej dotyczy jednak pierwszoklasistów. Dziecko kategorycznie odmawia wtedy pójścia do szkoły, a z racji tego, że nie zawsze uświadamia sobie co się z nim dzieje, pojawiają się u niego dolegliwości somatyczne i bóle. Należą do nich najczęściej spotykane bóle brzucha i głowy, wymioty i mimowolne moczenie się, często występuje także nadmierne pocenie i przyspieszona akcja serca. Chcąc dowiedzieć się od dziecka, dlaczego nie chce chodzić do szkoły, nie należy bagatelizować podawanych przez niego powodów. Trzeba pamiętać, że to co z punktu widzenia osoby dorosłej wydaje się błahe i nieistotne, z punktu widzenia dziecka może być wielkim problemem i sytuacją nie do pokonania. Poważna i spokojna rozmowa może pomóc nam odnaleźć prawdziwe źródło strachu, co jest niezbędne do „walki” z fobią szkolną. W żadnym przypadku nie należy bagatelizować jej objawów. Zaburzenia nerwicowe są stanem wycieńczającym każdy organizm, a tym bardziej psychikę dziecka. Silny strach towarzyszący mu każdego dnia może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Zaburzenia nerwicowe rozwijają się rozpoczynając od pojedynczych reakcji, poprzez nerwicowe zachowania a kończąc na nerwicowym rozwoju osobowości. Zatem wszelkie zachowania dziecka z fobią szkolną utrwalają się, jeżeli tylko nie poszukujemy źródła stresu i nie staramy się pomóc dziecku w jego pokonaniu.
Przyczyn fobii szkolnej możemy dopatrywać się zarówno w środowisku szkolnym, jak też w rodzinie. Błędne podejście nauczycieli i problemy w kontaktach z rówieśnikami mogą stanowić źródło silnych nerwów. Sytuacja jest o tyle trudniejsza, gdy dziecko wraca do szkoły po dłuższej przerwie, na przykład wakacjach lub chorobie, a jeszcze bardziej skomplikowana, gdy zaczyna uczęszczać do nowej szkoły. Tym trudniej jest odnaleźć się dziecku, gdy szkoła ta znajduje się w obcym kraju. Młody człowiek napotyka wtedy na problemy z nowym językiem, może czuć się „inny” w odmiennym kulturowo środowisku społecznym, co może powodować pojawienie się u niego fobii szkolnej. Inną przyczyną jej powstawania może być także błędne podejście rodziców, ich nadopiekuńczość, wygórowane oczekiwania i domaganie się od dziecka samych szkolnych sukcesów. Fobia szkolna dotyczy równie często dzieci, u których pojawiają się problemy i dodatkowe trudności w nauce, a więc dysleksja, wady wymowy, czy chociażby problemy ze słuchem i wzrokiem.
Pamiętając o poważnych konsekwencjach braku walki z przyczyną stresu u dziecka każdy rodzic może sam próbować pokonać fobię szkolną ich pociech. Tak jak w każdym innym przypadku należy rozpocząć od spokojnej rozmowy z dzieckiem i próby zrozumienia jego punktu widzenia. Istotna jest pozytywna atmosfera w domu. Wszelkie poważne problemy rodzinne mogą być zarówno przyczyną fobii szkolnej, jak też wzmagać jej nasilanie się. Ważna jest współpraca ze szkołą, a więc nauczycielami i szkolnym psychologiem lub pedagogiem. Rodzice mogą również sami pomagać dziecku w pokonywaniu trudności w nauce, „podciągnięciu się” z konkretnych przedmiotów szkolnych, z którymi dziecko ma największe problemy. Ważne aby rozmawiać z dzieckiem i tłumaczyć mu wszelkie sytuacje społeczne, tak aby kształtować w nim sztukę komunikacji społecznej. Analizowanie różnych relacji międzyludzkich, pokazywanie jak należy a jak nie powinno się zachowywać, z pewnością pomoże dziecku poprawić jego relacje z rówieśnikami. Podstawową zatem bronią w walce z fobią szkolną jest zrozumienie i wsparcie oraz świadomość, że towarzyszący jej olbrzymi strach i silne poczucie winy potrafią zaburzyć spokój i harmonię niezbędną dla prawidłowego rozwoju dziecka.
Izabela Anuszkiewicz-Chomczyk
przedruk z www.polonianet.be
